Bogactwo składników odżywczych konopi jest naprawdę imponujące. Roślina ta z powodzeniem mogłaby zostać określona mianem najwartościowszego pokarmu na świecie. Żywność konopna zawiera nie tylko całą gamę witamin i mikroelementów, to także bogate źródło niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, pełnowartościowego białka, błonnika, fitosteroli, fosfolipidów a także typowych dla tej rośliny składników aktywnych zwanych kannabinoidami. Produkty żywnościowe z konopi bazują na nasionach rośliny, chyba, że kupujemy susz albo liście do spożywania w postaci herbatki lub do inhalowania. Wracając do konopnych nasion, jest to produkt bazowy do produkcji innych produktów spożywczych z tej rośliny, aczkolwiek sam w sobie także stanowi atrakcyjny dodatek do niemal każdej potrawy.
Rodzaje żywności z konopi
Obecnie większość produktów spożywczych i medykamentów powstaje z gatunku Cannabis sativa L., w obrębie którego wyróżnia się:
- podgatunek indyjski (Cannabis sativa subsp. indica (Lam.)) oraz
- podgatunek nominatywny (Cannabis sativa subsp. sativa (= C. sativa var. vulgaris)).
Na potrzeby spożywcze przetwarza się: nasiona, liście oraz kwiatostany rośliny. Te surowce są bazą do powstania różnych produktów żywnościowych z rośliny konopie, które ze względu na wysoką koncentrację substancji odżywczych zyskują coraz większą popularność. Są to między innymi:
- Produkty żywnościowe z nasion konopi (np. olej z nasion konopi, proteina konopna, mąka konopna czy mleko konopne)
- Produkty żywnościowe i wyciągi lecznicze z liści i kwiatostanów (np. herbatki, infuzowane oleje i masła, domowe nalewki czy maceraty)
- Produkty żywnościowe z dodatkiem CBD (np. napoje, ciastka, słodycze, domowe posiłki)
Aktualnie najpopularniejszymi produktami żywnościowymi z konopi dostępnymi w polskich sklepach są nasiona konopne (łuskane i niełuskane), proteina konopna, mąka konopna oraz olej tłoczony z nasion konopi. Są to produkty powstające z nasion – wolne od jakichkolwiek właściwości psychoaktywnych, dlatego jest to bezpieczny pokarm także dla dzieci i kierowców. Oprócz produktów z nasion popularne są także herbatki konopna i różnego rodzaju produkty spożywcze wzbogacone ekstraktem konopnym CBD w różnej formie.
Właściwości żywności z konopi siewnych
Nasiona konopne są wspaniałym dodatkiem do każdej potrawy. Doskonale komponują się zarówno z daniami słodkimi jaki i wytrawnymi. Nie można powiedzieć, że mają jakiś szczególnie dominujący aromat (w przeciwieństwie do bogatych w pachnące terpeny kwiatostanów) co można postrzegać również jako ich zaletę. Nasiona i produkty z nich powstające mają lekko wyczuwalny, słonecznikowo – sezamowy posmak.
Żywność z konopi siewnych to istna skarbnica substancji bioaktywnych, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Liczne badania, w których analizowano skład chemiczny nasion konopi, udowadniają̨, że są one kompleksowym źródłem wielu ważnych dla zdrowia substancji, które połączone razem, stanowią̨ o prawdziwej wyjątkowości tej rośliny. W konopiach znajdziemy między innymi:
1. Wysoko przyswajalne białko
Białko zawarte w nasionach konopi zbudowane jest z 20 aminokwasów: 10 endogennych oraz 10 egzogennych, jest to więc jeden z niewielu pokarmów roślinnych posiadający białko pełnowartościowe. Aż 70% tych białek stanowią proste globuliny (edystyny i albuminy) które wykazują wysoką przyswajalność. Według oceny białka konopnego metodą BV (biological value – wartość biologiczna), która jest miarą proporcji białka wchłoniętego z pożywienia, ma ono wysoką biodostępność (BV 87).
2. Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczone (NNKW)
Konopie zawierają także sporą dawkę tłuszczu i to bardzo dobrej jakości bowiem 80% oleju stanowią niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Roślina posiada kwasy tłuszczowe wchodzące w skład 3 rodzin kwasów EFA:
- Kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3, kwas alfa-linolenowy (ALA) (15–25% składu), kwas stearydynowy (SDA) (2–3% składu)
- Kwasy tłuszczowe z rodziny omega-6, kwas linolowy (LA) (50–70% składu), kwas gamma-linolenowy (GLA) (1–6% składu)
- Kwasy tłuszczowe z rodziny omega-9, kwas oleinowy (10–16% składu)
Większość olejów roślinnych posiada zazwyczaj tylko jeden z kwasów EFA, więc jest to dość niezwykłe, że w oleju konopnym znajdują się aż 3 rodziny kwasów i to w tak doskonałej proporcji. Stosunek omega-6 do omega-3 w konopiach wynosi 3:1 – co jest rekomendowaną proporcją zalecaną dla ludzkiego zdrowia, ( np. w rybach od 6:1 do 4:1). Proporcja kwasów omega-6 do omega-3 w diecie powinna wynosić między 2:1 a 5:1
3. Witaminy
Konopie zwierają dużą ilość witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, E, D a także B1, B2, B3, B6, C i PP. Surowy olej tłoczony z nasion konopi jest wyjątkowo bogaty w witaminę E. W zależności od odmiany, zawartość witaminy E zawiera się w przedziale między 80 mg a 110 mg/100 g.
4. Mikro i makroelementy
Produkty konopne to źródło mikro i makroelementów: takich jak wapń, magnez, żelazo, cynk, selen, chrom, miedź, mangan oraz bor. 3 łyżki nasion konopi siewnych pokrywa aż 50% dziennego zapotrzebowania na magnez.
5. Błonnik pokarmowy
Konopie to bogate źródło błonnika pokarmowego, zarówno rozpuszczalnego jak i nierozpuszczalengo. Dwie łyżki stołowe białka konopnego zawierają 6 g błonnika, dwie łyżki stołowe niełuskanych nasion konopi zawierają 8,1 g błonnika. Produkty konopne zawierają też: fitosterole, tokoferole oraz chlorofil.
Wartości odżywcze i indeks glikemiczny (IG) produktów konopnych
Produkty konopne posiadają duże zagęszczenie substancji odżywczych – z tego powodu określa się je mianem żywności funkcjonalnej czy superfoods. Wszystkie produkty mają niski indeks glikemiczny (IG), orientacyjny ładunek glikemiczny (eGL) to kolejno: 0, 1, 3, 0, i 2 dla: nasion łuskanych, niełuskanych, proteiny, oleju i mąki.
Warto pamiętać o podstawowych różnicach między poszczególnymi produktami żywnościowymi z konopi, by móc dostosować je do swoich potrzeb żywieniowych czy upodobań kulinarnych. Nasiona ołuskane od niełuskanych będzie odróżniać nie tylko brak łuski i zdecydowanie delikatniejszy, lekko maślany smak – zwierają one więcej białka i tłuszczu, za to mniej węglowodanów i błonnika. Jest to doskonały produkt na rozpoczęcie przygody z żywnością konopną – delikatny i lekkostrawny, nadaje się jako pokarm dla dzieci czy osób na dietach leczniczych. Jeśli potrzebujemy produktu bogatego w błonnik, który pomoże uregulować trawienie i poziom cukru we krwi a także mikro i makro elementy – najlepiej sięgnąć po nasiona niełuskane czy białko konopne. Źródłem zdrowych tłuszczy będzie olej z nasion konopi lub nasion łuskane – oba produkty doskonale sprawdzają się jako dodatek do sałatki czy makaronu.
Jak pożywienie z konopi wpływa na ludzki organizm?
Dzięki wysokiej zawartości niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (EFA), które dostępne są̨ w doskonałej proporcji 3:1, dużej zawartości potasu, witaminy E, a także wysokiej zawartości argininy, aminokwasu wykorzystywanego do produkcji tlenku azotu – żywność konopna jest polecana osobom z chorobami układu krążenia. Badania udowadniają, że regularne spożycie białka i oleju konopnego redukuje ryzyko chorób serca oraz reguluje poziom cholesterolu i ciśnienie krwi. Składniki zawarte w konopiach wspierają też oczyszczanie z metali ciężkich oraz równowagę kwasowo-zasadową organizmu, co między innymi zawdzięczamy zrównoważonemu pH nasion konopi.
Ze względu na zawartość niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych i przeciwutleniaczy, np. witamin: A i E, żywność konopna wykazuje właściwości neuroprotekcje, co oznacza, że może poprawiać pracę mózgu oraz pamięć. Białko konopne w 70% składa się̨ z edestyny i albuminy, białek między innymi budujących przeciwciała. Ponadto glutamina i kwas glutaminowy obecne w proteinie są istotnymi elementami regulacji układu immunologicznego. Ponieważ białko posiada 20 aminokwasów białkowych, w tym 10 egzogennych, czyli takich, których sami nie możemy syntetyzować, jest doskonałym produktem wspomagającym regenerację mięśni.
W przypadku problemów skórnych, suchości, trądziku, a nawet atopowego zapalenia skóry poleca się zarówno zewnętrzne, jak i doustne stosowanie oleju z nasion konopi siewnych ze względu na jego właściwości nawilżające i łagodzenie stanów zapalnych.
Źródła:
- Hempseed in food industry: Nutritional value, health benefits, and industrial applications, W. Leonard, P. Zhang, D. Ying, Z. Fang, Comprehensive reviews in food science and food safety, 19 December 2019.
- J. C. Callaway, Hempseed as a nutritional resource: An overview, January 2004.
- USDA National Nutrient Databas, Data Type:SR Legacy Food Category: Nut and Seed Products, FDC ID: 170148, NDB Number:12006, FDC Published:4/1/2019, online: https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/170554/nutrients
- https://nutritiondata.self.com/
- Hempseed oil in a nutshell, J.C. Callaway, American Oil Chemists’ Society 2010, vol21(3), s. 125–188.
